سنگنوشته یا کتیبه بیستون بزرگترین سنگنوشتهٔ جهان، نخستین متن شناخته شدهٔ ایرانی و از آثار دودمان هخامنشیان (۵۲۰ پ. م) واقع در شهر بیستون از توابع شهرکرمانشاه در سی کیلومتری شهر کرمانشاه بر دامنه کوه بیستون است. سنگنوشته بیستون یکی از مهمترین و مشهورترین سندهای تاریخ جهان و مهمترین متن تاریخی در زمان هخامنشیان است که شرح پیروزی داریوش بزرگ را بر گئومات مغ و به بند کشیدن یاغیان را نشان میدهد.سنگنوشته بیستون از آنجایی که در ۳ نسخه مشابه (هممعنی) به زبان ایلامی، زبان اکدی و فارسی باستان و به خط میخی نگاشته شدهاست یکی از مهمترین عوامل رمزگشایی خط میخی و زبان فارسی باستان بودهاست و اهمیتی مشابه با سنگ رزتا در رمزگشایی از هیروگلیف مصری دارد.واژهٔ بیستون از دو واژهٔ «بغ» به معنی خدا و «ستان» (پسوند مکان به معنی جایگاه و سرزمین) تشکیل شدهاست و به صورت «بغستان» به معنی «جایگاه خدایان» بودهاست.بیستون در زبان پهلوی «بَهیستان» و سپس «بَهیستون» شد. این واژه در سدههای نخست اسلامی «بهستون» و امروزه بیستون خوانده میشود. یادآوری میگردد شکل واژهای که امروزه «بی ستون» به معنی «بدون ستون»