انسان خردمند، انسان هوشمند یا انسان نوین (نام علمی: Homo sapiens)، نام یک گونه از سردهٔ انسان است. بر اساس نظریهٔ فرگشت، انسان خردمند، نمونهای فرگشته از انسان راستقامت است. از دیدگاه دیرینمردمشناختی، دو دیدگاه رایج در مورد خاستگاه انسان هوشمند موجود است. نخستین دیدگاه آن است که انسانهای خردمند، از نیای مشترکی که از انسان راستقامت در آفریقا تمایزیافته، تکثیر گردیدهاست. فرض دیگر بر آن است که انسان خردمند مسیر فرگشتی خود را از انسان راستقامت نه تنها در آفریقا که در دیگر قلمروها سپری کردهاست. از سال ۲۰۱۰ میلادی مطالعات ژنتیکی، دیدگاهی میانه را ثابت کردهاند؛ بهطوریکه خزانهٔ ژنی انسان خردمند عمدتاً از نیای آفریقایی است، اگرچه اختلاط در طول فرگشت نشان میدهد که در دیگر نقاط کرهٔ زمین نیز فرگشت رخ دادهاست.